به نقل از «ايتنا»

سرعت انبساط گیتی شاید در حال کاهش باشد

تاریخ انتشار: ۲۳ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۰۳۶۶۵

ایتنا - محاسبات کیهان‌شناسان تاکنون نشان می‌داد که گیتی پیوسته با شتابی فزاینده در حال انبساط است اما برخی دانشمندان می‌گویند که این روند ممکن است در مقایسه با چند میلیارد سال پیش، کند شده باشد.
این یافته‌ها که به‌تازگی منتشر شده‌اند، هنوز به تایید نرسیده‌اند اما اگر بررسی‌های بیشتر، صحت آن‌ها را نشان دهد، می‌تواند به کشف راز انرژی تاریک، یکی از اسرارآمیزترین پدیده‌های کیهان، کمک کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این یافته‌ها بر اساس داده‌های به دست آمده از ابزار طیف‌سنجی انرژی تاریک به نام دِزی (DESI) در رصدخانه ملی کیت‌پیک در ایالت آریزونای آمریکا منتشر شد.

دانشمندان می‌گویند هر یک از  پنج هزار ربات فیبر نوری این ابزار قادر است یک کهکشان را به مدت ۲۰ دقیقه رصد کند و این به اخترشناسان امکان می‌دهد چیزی را ترسیم کنند که به گفته آن‌ها بزرگ‌ترین نقشه سه‌بعدی از گیتی است.

یکی از دانشمندان پروژه دزی که سرپرست تفسیر داده‌های این پروژه است، به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما موقعیت کهکشان‌ها را در فضا و همچنین در زمان اندازه‌گیری کردیم، چرا که آن‌ها هرچه دورتر باشند، بیشتر در زمان به گیتی جوان‌تر باز می‌گردیم.»

ابزار رصدی دزی که سال ۲۰۱۹ در رصدخانه ملی کیت‌پیک نصب شد، با استفاده از نوری که به ۱۱ میلیارد سال گذشته گیتی می‌رسد، نقشه‌ای شامل شش میلیون کهکشان و اختروش تهیه کرد.

این پروژه در نهایت قصد دارد از راز انرژی تاریک که به گمان دانشمندان تقریبا ۷۰ درصد عالم را تشکیل می‌دهد، پرده بردارد.

کیهان‌شناسان می‌گویند که ۲۵ درصد دیگر کیهان نیز از یک ماهیت اسرارآمیز دیگر به نام ماده تاریک ساخته شده و تنها پنج درصد عالم از ماده معمولی، یعنی ماده‌ای که می‌شناسیم، تشکیل شده است.

دانشمندان از یک قرن پیش می‌دانند که گیتی پس از مِهبانگ (بیگ‌بنگ) در حدود ۱۳.۷ میلیارد سال پیش، شروع به انبساط کرد. اما کیهان‌شناسان اواخر دهه ۱۹۹۰ پدیده‌ عجیبی ‌را کشف کردند و دریافتند که این انبساط، خطی و ثابت نیست، بلکه شتاب‌دار است. این نتایج برای دانشمندان بسیار حیرت‌‌انگیز بود چرا که تصور می‌شد که کاملا برعکس باشد و گرانش ماده‌ــ چه ماده عادی و چه ماده تاریک‌ــ نرخ انبساط جهان را کاهش ‌دهد اما در جریان این کشف مشخص شد که یک ماهیت مرموز به انبساط گیتی شتاب می‌دهد که دانشمندان آن را انرژی تاریک نامیدند.

 


کیهان‌شناسان می‌گویند که شتاب عالم در حدود شش میلیارد سال پس از مهبانگ، به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته است.

کیهان‌شناسی جدید را می‌توان با استفاده از مدلی به نام مدل «لاندا‌‌ــ‌سی دی‌ام» توصیف کرد که به ما می‌گوید ماده تاریک در شکل‌گیری عالم نقش بنیادینی داشته است. این مدل بر اساس مشاهدات دقیق از پرتوهای باقی‌‌مانده از مه‌بانگ، یعنی تابش زمینه ریزموج کیهانی (سی‌ام‌بی)، صورت‌بندی شده است. از این منظر، در نتیجه فشار و کشش میان ماده از یک سو و انرژی تاریک از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که دومی دست بالا را داشته باشد.

انبساط گیتی موجب می‌شود کهکشان‌ها از یکدیگر دور شوند. به عبارت دیگر هرچه کهکشان‌ها از ما دورتر باشند، از ما هم با سرعت بیشتری دور می‌شوند. این در واقع همان مفهومی است که توضیح آن با «ثابت هابل» ممکن می‌شود که رابطه میان سرعت دور شدن و فاصله کهکشان‌ها را بیان می‌کند و می‌گوید که گیتی با نرخ ۷۰ کیلومتر بر ثانیه در هر مگاپارسک در حال انبساط است.

دانشمندان می‌گویند نتایج اولیه ابزار سنجش پروژه دزی تاکنون با بهترین مدل ما از گیتی سازگاری اساسی نشان می‌‌دهند اما در عین حال تفاوت‌های جالبی هم وجود دارد که ممکن است حاکی از آن باشد که انرژی تاریک با گذشت زمان در حال تغییر و تحول است.

کیهان‌شناسان می‌گویند که بر اساس این داده‌ها، ممکن است ثابت کیهانی (لامبدا یا لاندا) واقعا ثابت نباشد و انرژی تاریک می‌تواند از خود تغییر رفتار نشان دهد.

به باور آن‌ها، سرعت انبساط گیتی که حدود شش میلیارد پس از مِهبانگ افزایش یافت، در دور‌ه‌های اخیر ظاهرا در حال کاهش است.

 

اینکه آیا انرژی تاریک واقعا با گذر زمان تغییر می‌کند یا نه، باید با داده‌های بیشتری از پروژه دزی و همچنین سایر ابزارها، مانند تلسکوپ فضایی یوکلید (اقلیدس) تایید شود اما در هر صورت، اگر چنین چیزی تایید شود، باید نظریه‌های خود را عوض کنیم تا بتوانیم مشاهداتمان را با این داده‌ها تطبیق دهیم. برای مثال، ممکن است دانشمندان ثابت کیهانی را با نوعی میدان مرتبط با ذره‌ای که هنوز ناشناخته است، جایگزین کنند.

کیهان‌شناسان می‌گویند که حتی ممکن است لازم شود معادلات نظریه نسبیت اینشتین نیز به‌روز شوند چرا که این امکان وجود دارد که کیهان در مقیاس ساختارهای بزرگ، کمی متفاوت از این معادلات رفتار کند.

اگرچه هنوز تا این نقطه راه درازی باقی مانده و  نمی‌‌توان نتیجه‌گیری قطعی از این موضوع داشت، در تاریخ علم همواره ناسازگاری‌هایی مشاهده شده است که به مرور زمان با ارائه نظریه‌های علمی جدیدتر حل شده‌اند.

فراتر از این‌ها، نظریه نسبیت اینشتین بیش از یک قرن است که از همه آزمون‌ها سربلند بیرون آمده و درستی و کارآمدی آن مدام اثبات شده است.

منبع: ايتنا

کلیدواژه: انرژی تاریک انبساط گیتی نظریه نسبیت عام انیشتین کهکشان میلیارد سال انبساط گیتی انرژی تاریک کهکشان ها داده ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.itna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ايتنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۰۳۶۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ابتکار وزارت نیرو برای حل بحران خاموشی‌ها؛ راه‌اندازی پویش!

وزارت نیرو با راه‌اندازی پویش «با انرژی» قصد دارد مصرف‌کنندگان را به مصرف کمتر برق در آستانه فصل تابستان ترغیب کند. این پویش در حالی راه‌اندازی شده که هرساله در فصل تابستان به دلیل مصرف زیاد برق، کشور با قطعی‌های پیاپی برق روبه‌رو می‌شود.

به گزارش تجارت نیوز، اکنون این پرسش مطرح است که آیا در سال‌های گذشته صرفاً به دلیل نبود کمپین، کشور به‌ویژه صنایع در تابستان‌ها در خاموشی فرو می‌رفتند؟ آیا در حال حاضر وزارت نیرو در کنار راه‌اندازی کمپین، اقدامات دیگر ازجمله جذب سرمایه‌گذار را در این زمینه انجام داده است صرفاً قرار است با به‌کارگیری سلبریتی‌ها و صرف هزینه‌های بی‌مورد از آن‌ها استفاده تبلیغاتی کند؟

چنان‌که امروز آیین رونمایی از کمپین «با انرژی» در محل پردیس سینمایی ملت با حضور مدیرعامل توانیر و برخی چهره‌های فرهنگی و ورزشی برگزار شد.

در حاشیه این مراسم، مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل توانیر، در جمع خبرنگاران درباره هدف از برگزاری این کمپین گفت: یکی از شاخص‌های مصرف، شدت مصرف انرژی در کشور است. این شاخص تقریباً در کشور ایران سه برابر متوسط جهانی است. همیشه نیازمند این هستیم که بهینه مصرف کنیم؛ زیرا تقاضا‌های جدیدی به شبکه اضافه شده و نیاز‌ها افزایش پیدا می‌کند.

او افزود: مشترکانی هستند که بیش از ۸۰ درصد تعداد مشترکان کشور را تشکیل می‌دهند و ۵۰ درصد برق اوج مصرف را آن قشر را استفاده می‌کنند. با این کمپین تلاش می‌شود آن‌ها به صرفه‌جویی تشویق شوند. از همین رو هم جایزه و پاداش صرفه‌جویی در دستور کار قرار می‌گیرد.

رجبی‌مشهدی ادامه داد: جایزه‌های متنوعی برای افرادی که مصرف خود را کاهش می‌دهند پیش‌بینی شده است. بیش از ۸۰ میلیون جایزه به کسانی که در کاهش مصرف فعال هستند و مستمراً در این حوزه فعالیت دارند، اهدا خواهد شد.

او ادامه داد: با این کار مشترکان هم برق پایدار دریافت می‌کنند و هم به تامین انرژی بیشتر برای بخش صنایع و کشاورزی کمک می‌کنند. تلاش می‌شود که اقصی نقاط کشور چه در بخش‌هایی که بسیار گرم هستند و چه در بخش‌هایی نظیر بیمارستان‌ها و دیگر بخش‌های خدماتی، تامین انرژی مناسبی داشته باشند.

امکان دریافت چندین نوبت جایزه

مدیرعامل توانیر در پاسخ به این سوال که با وجود ۶۰ مشترک برق چرا ۸۰ میلیون جایزه در نظر گرفته شده است یادآور شد: حدود ۴۲ میلیون مشترک در صنعت برق وجود دارد که از این تعداد ۳۲ میلیون مشترک خانگی هستند. مشترکان خانگی و تجاری که کاهش مصرف برق داشته باشند، به صورت هفتگی در ۲۱ هفته برگزاری پویش، با کاهش مصرف می‌توانند به صورت امتیازی از جوایزی که پیش‌بینی شده است بهره‌مند شوند.

او ادامه داد: کسانی هستند که می‌توانند چندین بار از این جوایز بهره‌مند شوند و محدودیتی در تعداد جوایز هر مشترک نیست. پیش‌بینی می‌شود کسانی که ۱۵ درصد در بخش خانگی و تجاری کاهش مصرف دهند، از جوایز نفیسی مانند خودرو یا ... به صورت قرعه‌کشی برخوردار شوند.

رجبی مشهدی درباره محل تامین اعتبار برای خرید جوایز گفت: سال گذشته ۴۰ درصد مشترکان خانگی در این طرح مشارکت کردند. امید داریم که امسال با افزایش تعداد مشترکان، انرژی بیشتر را به بخش مولد کشور تحویل دهیم. منابع مورد نیاز برای خرید جوایز از طریق صنایع انرژی بر کشور تامین خواهد شد و مشکلی در تامین اعتبارات نیست. همچنین منابع داخلی داریم و بودجه آن متناسب با میزان مشارکت مردم در این پویش است.

او گفت: این پویش از ابتدای خرداد تا پایان شهریور (حدود چهار ماه) که دوره گرم سال است برگزار می‌شود و اطلاع‌رسانی بیشتر از طریق پویش با انرژی انجام خواهد شد.

انتظار حل شدن بحران برق با درخواست از مصرف‌کنندگان

پویش «با انرژی» از مصرف‌کنندگان انتظار دارد از اواسط اردیبهشت‌ماه تا پایان شهریورماه با زیر نظر داشتن روند مصرف برق خود و کاهش آن، از بحران کمبود برق در تابستان جلوگیری شود. پویش «با انرژی» با هدف تشویق مردم به رعایت مدیریت مصرف آغاز شده و قرار است راهکار‌های مدیریت مصرف را به مصرف‌کنندگان آموزش دهد.

حال راه‌اندازی این پویش و اظهارات مدیرعامل توانیر حاکی از آن است که باز هم قرار است انگشت اتهام خاموشی‌ها به سمت مردم نشانه رود و مدیریت برق از طریق مصرف صورت بگیرد. این در حالی است که طی سال‌های گذشته هم چنین سیاستی وجود داشت و هیچ‌گاه نتیجه‌بخش نبود.

ناترازی روزانه برق در تابستان سال گذشته به حدود ۱۰ هزار مگاوات رسیده بوده است. هرساله صنایع و تولیدکنندگان پس از تحمل زمستان بدون گاز و مواجهه با تعطیلی‌های پیایی، تابستان را بدون برق سپری می‌کنند.

دولت در لایحه برنامه هفتم توسعه، رشد ۴.۵ درصدی مصرف برق در هر سال را پیش‌بینی کرده است. به دنبال این پیش‌بینی صنعت برق ایران نیازمند احداث سالانه پنج هزار مگاوات نیروگاه و توسعه انتقال و توزیع نیروی برق است که تحقق آن بدون سرمایه‌گذاری سالانه پنج میلیارد دلاری امکان‌پذیر نیست.

با وجود این، بدون افزایش سرمایه‌گذاری و احداث نیروگاه‌ها برای تولید برق مورد نیاز، انتظار از مصرف‌کنندگان خرد کماکان ادامه دارد. طبیعتاً کاهش مصرف برق افراد جامعه اتفاق خوبی است و باعث کاهش هدررفت این منبع خواهد شد؛ اما نکته مهم این است که مصرف‌کنندگان تاثیر محدودی بر بازار برق ایران دارند. احداث نکردن نیروگاه‌ها، عدم سرمایه‌گذاری مورد نیاز در صنعت برق و در عین حال تعطیلی نیروگاه‌ها بحران برق را بیش از پیش دچار مشکل کرده است.

شایان ذکر است طرح‌های تشویقی و واگذاری بحران به مصرف‌کنندگان و عدم پذیرش مسئولیت وزرا در قبال بحران برق، منجر به حل بحران نمی‌شود. واگذاری حل بحران‌ها به مصرف‌کنندگان و سلب مسئولیت قانون‌گذاران، از رویکرد‌های مهم اتخاذشده در چندین سال گذشته است.